Tại Việt Nam, giao dịch định lượng đang ngày càng trở nên phổ biến, phần lớn nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của WorldQuant. Nhiều nhà giao dịch mặc định bất kỳ ai sử dụng phân tích dữ liệu và sức mạnh mạnh máy tính trong giao dịch khác với giao dịch truyền thống là giao dịch định lượng. Tuy nhiên, có sự khác nhau rất rõ ràng về bản chất giữa giao dịch định lượng, giao dịch thuật toán và giao dịch tần suất cao. Nắm vững những khác biệt này sẽ giúp các nhà giao dịch định hình hướng phát triển sự nghiệp phù hợp. Bài viết này tập trung làm rõ khác biệt giữa các lĩnh vực nêu trên.

Thuật ngữ bao quát: Tài chính định lượng ứng dụng

Hiện tại, vẫn có sự trùng lặp đáng kể giữa giao dịch định lượng, giao dịch thuật toán và giao dịch tần suất cao, và thuật ngữ “tài chính định lượng ứng dụng” được dùng để bao quát cho tất cả các lĩnh vực này.

Tài chính định lượng, một nhánh của khoa học máy tính ứng dụng, tập trung vào việc giải quyết các vấn đề thực tiễn trong tài chính, chú trọng vào việc đạt được sự gần đúng hơn là các giải pháp chính xác tuyệt đối. 

Ba ứng dụng chính trong tài chính định lượng bao gồm giao dịch định lượng, giao dịch thuật toán và giao dịch tần suất cao, mỗi ứng dụng có phương pháp tiếp cận và đặc điểm riêng biệt.

Giao dịch định lượng tập trung vào việc phát triển các mô hình để dự đoán giá trị của công cụ tài chính. Nó đòi hỏi việc ứng dụng các phương pháp thống kê, mô hình toán học và kỹ năng toán học phức tạp. Trí tuệ nhân tạo và học máy cũng đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực này. Để được công nhận là một chuyên gia trong giao dịch định lượng, việc sở hữu một mô hình định lượng phức tạp là tiêu chí quan trọng.

Trong khi đó, giao dịch thuật toán hướng đến việc tự động hoá hoàn toàn các quy trình giao dịch, bao gồm việc thu thập và xử lý dữ liệu, tạo tín hiệu, thực thi giao dịch, báo cáo và quản lý rủi ro. Giao dịch thuật toán nâng cao liên quan đến việc tự động hoá phân bổ vốn, tối ưu hóa beta, và sử dụng đa thuật toán, tất cả đều nhằm giảm thiểu sự can thiệp của con người. 

Giao dịch tần suất cao (High-Frequency Trading – HFT) tập trung vào việc tối ưu hoá tốc độ trong thị trường mục tiêu, và đây là lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Một ví dụ điển hình về giao dịch tần suất cao là việc “chạy trước” một lệnh đã được gửi. Khi một khách hàng cá nhân đặt lệnh, HFT có thể nhanh chóng nắm bắt thông tin này và phân tích khả năng sinh lợi nhuận. Nếu dự đoán thông tin về lệnh này có khả năng tạo ra lợi nhuận, HFT sẽ ngay lập tức gửi lệnh của mình để tận dụng thông tin trước đó. Kết quả là, lệnh của HFT sẽ đến sớm hơn nhiều so với lệnh gốc của khách hàng cá nhân. Trong các thị trường phát triển, lệnh của khách hàng cá nhân có thể mất vài mili giây để được xử lý, trong khi HFT chỉ mất khoảng 700 nano giây. Điều này có nghĩa là nếu lệnh của khách hàng cá nhân đã đi được một nửa quãng đường, HFT có thể đã xử lý dữ liệu và gửi một lệnh khác trước khi lệnh gốc hoàn tất. Một ứng dụng đơn giản khác của HFT là khai thác chênh lệch giá dựa trên độ trễ, tận dụng sự khác biệt về giá giữa các nền tảng giao dịch khác nhau. Chiến lược cực kỳ đơn giản: ai nhanh hơn sẽ chiến thắng.

Cảm quan lộ trình phát triển của một nhà giao dịch

Một nhà giao dịch tùy ý có kinh nghiệm lâu năm sẽ cảm thấy mệt mỏi với các tác vụ tốn nhiều thời gian như giám sát thị trường, đặt lệnh và quản lý danh mục đầu tư. Vì vậy, nhu cầu tự động hoá các quy trình này ngày càng gia tăng. Khi nhà giao dịch giảm thiểu sự can thiệp của con người trong các quy trình và dựa vào các thuật toán để thực hiện giao dịch, họ chính thức trở thành nhà giao dịch thuật toán.

Một số nhà giao dịch khác tin tưởng vào việc sử dụng công nghệ hiện đại và kỹ năng toán học để khám phá ra các alpha vượt trội có thể đánh bại thị trường. Họ bắt đầu tập trung vào chênh lệch giá thống kê hoặc áp dụng học máy và trí tuệ nhân tạo để xây dựng các mô hình với hiệu suất tuyệt vời. Thành công trong lĩnh vực này giúp họ trở thành một nhà giao dịch định lượng.

Khi đã hoàn toàn tự động hóa quy trình, nhà giao dịch thuật toán sẽ tìm kiếm những mô hình phức tạp khác để nâng cao hiệu suất. Sau khi khám phá các mô hình hiệu quả, nhà giao dịch định lượng tập trung vào giải quyết vấn đề tự động hóa toàn bộ quá trình giao dịch. Khi đạt được mục tiêu này, họ trở thành Quantomation Trader (nhà giao dịch định lượng tự động).

Một nhà giao dịch định lượng tự động nếu đã từng cân nhắc việc đầu tư vào tốc độ, thường sẽ đầu tư mạnh vào phần cứng như công nghệ vi mạch có thể lập trình (Field Programmable Gate Arrays – FPGAs). Nếu đạt được mục tiêu này, họ sẽ được nâng lên một danh hiệu cuối cùng là Iron Trader. Thuật ngữ này lấy cảm hứng từ nhân vật siêu anh hùng Iron Man, người có khả năng vượt trội nhờ tận dụng sức mạnh của những công nghệ hiện đại nhất.

Rất khó để một cá nhân bất kỳ nào đạt được cấp độ Quantomation Trader hay Iron Trader, do đó việc hợp tác giữa các thành viên tài năng trở thành một tiêu chuẩn phổ biến trên toàn cầu.

Kết luận

Mặc dù giao dịch định lượng, giao dịch thuật toán và giao dịch tần suất cao có những tên gọi và sự khác biệt rõ ràng, chúng vẫn có nhiều điểm tương đồng trong quá trình phát triển. Các nhà giao dịch không cần phải lo lắng về việc tìm ra phương pháp tối ưu tuyệt đối; thay vào đó, hãy khám phá con đường khả thi phù hợp nhất với bối cảnh. Khi trở thành chuyên gia, ba lĩnh vực này sẽ dần tiệm cận với nhau. Chúc may mắn!