Khái niệm

Truy vết là nhóm thuật toán đặc biệt với mục tiêu cụ thể là phát hiện các thuật toán đang giao dịch khác. Truy vết thuật toán thường nhằm vào các thuật toán giao dịch khối lượng lớn và liên tục như: TWAP, VWAP, POV. Ít phổ biến hơn, thuật toán truy vết còn có thể phát hiện các thuật toán tạo lập thị trường hoặc các thuật toán quán tính giá.

Dữ liệu đầu vào của thuật toán truy vết bao gồm dữ liệu tick theo thời gian thực cùng với sổ lệnh (order book) của tất cả các chứng khoán đang được giao dịch.

Nguyên tắc hoạt động của thuật toán truy vết là dựa vào các lệnh khớp và sổ lệnh để tìm ra các mô hình có tính lặp đi lặp lại cao hơn nhiều so với tần suất ngẫu nhiên. Khi đã xác định được mô hình dự đoán, nếu mô hình trên tiếp tục diễn ra thì thuật toán truy vết xem như đã xác định được một thuật toán khác. Tùy vào thông tin có được, thuật toán truy vết có thể triển khai mở các vị thế tương ứng để tận dụng lợi thế thông tin.

Các mô hình giao dịch thường xuất hiện:

• TWAP. Đặc tính của thuật toán TWAP là các lệnh cách nhau theo một khoảng thời gian cố định. Sắp xếp các lệnh khớp và tìm ra các lệnh tương đương về khối lượng mà có khoảng cách giữa các lệnh cách nhau một khoảng thời gian gần bằng hằng số thì có thể xác định thuật toán TWAP đang giao dịch.

• Chẻ lệnh (order splitting). Đặc tính của hình thức chẻ lệnh là rất nhiều lệnh khớp với khối lượng nhỏ trong cùng một khoảng thời gian nhỏ hơn một giây. Một mô hình đơn giản về số lệnh khớp trong khoảng thời gian 5 giây thường sẽ tìm ra các hình thức chẻ lệnh khác nhau. 

• Tạo lập thị trường. Thuật toán tạo lập thị trường thường hoạt động rất mạnh mẽ ở giá chờ mua 1 và giá chờ bán 1. Tất cả chứng khoán có tần suất đặt lệnh liên tục ở giá chờ mua 1 và giá chờ bán 1 thì thường có sự tham gia của một thuật toán tạo lập thị trường.

• Quán tính giá. Các thuật toán quán tính giá thường được áp dụng mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán phái sinh. Đặc điểm chung của nhóm thuật toán quán tính giá là mua khi thị trường có xu hướng lên và bán khi thị trường có xu hướng xuống. Khi thuật toán được kích hoạt thường tạo ra một khoảng trượt giá lớn. Theo dõi các điểm trượt giá lớn lặp đi lặp lại trong nhiều ngày có thể dự báo được mô hình của các thuật toán quán tính giá với khối lượng lớn đang hoạt động trên thị trường. 

Ứng dụng thuật toán truy vết

Khi phát hiện các giao dịch có thể của tổ chức lớn, nguyên tắc cơ bản là nắm giữ vị thế cùng chiều với các tổ chức này ở một số lượng hợp lý. Lưu ý việc giá thay đổi quá nhanh có thể làm thay đổi quan điểm của các nhà đầu tư đang tích lũy vị thế nên việc mở vị thế cần có chiến lược và tính hợp lý theo thị trường chung. Cân nhắc chốt lời khi giá di chuyển quá nhanh hoặc không còn tín hiệu hỗ trợ từ thuật toán đã được phát hiện.

Khi phát hiện các chứng khoán có sự tham gia của thuật toán tạo lập thị trường, sử dụng chiến lược quán tính giá đúng các thời điểm then chốt có thể đem lại lợi nhuận lớn. 

Khi phát hiện các thuật toán quán tính giá, sử dụng chiến lược lướt sóng siêu ngắn sẽ là tối ưu tại các điểm thường có sự tham gia của các thuật toán với khối lượng lớn.

Hướng dẫn phòng thủ các thuật toán truy vết 

Nhóm thuật toán “tàng hình" (stealth) là nhóm thuật toán nhằm hỗ trợ trong quá trình thực thi để tránh bị các thuật toán truy vết phát hiện. Nguyên tắc cơ bản của thuật toán truy vết là phát hiện mô hình giao dịch lặp lại thường xuyên, do đó, thêm vào một số biến ngẫu nhiên trong phương trình sẽ có tác dụng khá tốt trong việc phòng vệ các thuật toán truy vết.