Một quá trình đầu tư luôn bao gồm hai giai đoạn: ra quyết định mua/bán cái gì và sau đó thực hiện đặt lệnh. Tùy theo mức độ sử dụng hệ thống giao dịch thuật toán trong hai giai đoạn này mà có thể phân chia thuật toán giao dịch thành hai nhóm với hai mục đích chính khác nhau: nhóm thuật toán thực thi và nhóm thuật toán tìm kiếm lợi nhuận.
Thuật toán thực thi
Như tên gọi, nhóm thuật toán này được sử dụng trong giai đoạn thực hiện đặt lệnh nhằm tận dụng lợi thế của hệ thống máy tính để mua/bán với giá tốt nhất có thể. Nhóm thuật toán này đặc biệt hữu ích khi giao dịch khối lượng lớn nhưng không muốn lệnh giao dịch tác động lên thị trường theo chiều hướng bất lợi. Dưới đây là các nhóm thuật toán thực thi phổ biến:
- Thuật toán lịch trình (scheduled): POV, TWAP, VWAP;
- Thuật toán cơ hội thanh khoản (liquidity seeking);
- Thuật toán giá khởi điểm (arrival price);
- Thuật toán giao dịch chợ đen (dark strategy);
- Thuật toán định tuyến thông minh (smart order routers).
Thuật toán tìm kiếm lợi nhuận
Trải qua quá trình phát triển lâu dài của thị trường tài chính, thuật toán thuộc nhóm tìm kiếm lợi nhuận phát triển rất phong phú đa dạng. Tuy nhiên, các thuật toán này đều cùng mục đích trả lời cho câu hỏi mua/bán chứng khoán nào, thời điểm nào, số lượng bao nhiêu để tối ưu lợi nhuận.
Đặc điểm chính của nhóm thuật toán này là các quy tắc được thống nhất xuyên suốt quá trình từ ra quyết định đến thực hiện đặt lệnh, và hệ thống máy tính sẽ thực hiện quy trình này hoàn toàn tự động mà không cần sự can thiệp của con người.
Mục đích cuối cùng khi tham gia đầu tư là gia tăng lợi nhuận, vì vậy, nhà đầu tư dành nhiều thời gian và sự chú tâm vào nhóm thuật toán tìm kiếm lợi nhuận hơn so với nhóm thuật toán thực thi. Tuy nhiên, không dễ tìm ra một thuật toán sinh lợi ổn định giữa hàng trăm cách tiếp cận đầu tư khác nhau và giữa bối cảnh thị trường thay đổi đa dạng phức tạp. Vì vậy, số thuật toán thực sự đang chạy trên thị trường thuộc nhóm này tuy nhiều nhưng lại ở quy mô nhỏ. Ngược lại, nhóm thuật toán thực thi dù dành được ít sự quan tâm nhưng dễ thực hiện và ổn định hơn. Trong thực tế, nhóm thuật toán này thường được sử dụng bởi quỹ đầu tư hay các nhà đầu tư chuyên nghiệp và thường có quy mô rất lớn.
Lưu ý, trong các chương tiếp theo, nếu đề cập tới “thuật toán giao dịch” hay “thuật toán” mà không diễn giải gì thêm thì có thể hiểu là đang nói tới nhóm thuật toán tìm kiếm lợi nhuận.