Giao dịch thuật toán đã cách mạng hoá thị trường tài chính thông qua việc tự động hóa quy trình giao dịch. Những chiến lược này phân tích dữ liệu thị trường như giá, khối lượng, các chỉ báo kỹ thuật, và báo cáo tài chính để đưa ra quyết định mà không cần đến sự can thiệp của con người.
Giao dịch trong ngày là việc mua và bán các công cụ tài chính trong cùng một ngày giao dịch. Các công cụ tài chính được giao dịch phổ biến bao gồm hợp đồng tương lai chỉ số và hợp đồng tương lai hàng hóa. Tại các thị trường phát triển, nhà giao dịch còn có thêm các lựa chọn như cổ phiếu, quyền chọn và tiền tệ. Sự chênh lệch lớn giữa tổng khối lượng mở và tổng khối lượng giao dịch trong ngày của hợp đồng tương lai cho thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của giao dịch trong ngày trong những năm gần đây.
Bài viết này tập trung vào sự phát triển của giao dịch trong ngày và khám phá tác động của thuật toán máy tính đến giao dịch trong ngày, đặc biệt là các thuật toán trong tài chính định lượng và giao dịch tần suất cao.
Lịch sử của giao dịch trong ngày
Phần lớn các khoản đầu tư trên thị trường chứng khoán thường là đầu tư dài hạn. Chúng có thể là các khoản đầu tư vào các quỹ hoán đổi danh mục ETF hoặc lựa chọn cổ phiếu. Ví dụ, một danh mục beta vượt trội giả định nền kinh tế toàn cầu sẽ cải thiện trong thời gian dài sẽ nắm giữ nhiều vị thế mua hơn. Ngược lại, giao dịch trong ngày liên quan đến việc đầu cơ chứng khoán trong cùng một ngày giao dịch. Các nhà giao dịch thực hiện mua và bán các công cụ tài chính thông qua việc dự đoán giá của chúng sẽ tăng hay giảm trong ngày hôm đó. Họ cũng tận dụng sự thiếu hiệu quả của thị trường để nắm bắt các cơ hội trong ngắn hạn.
Thông thường, giao dịch trong ngày yêu cầu toàn bộ các vị thế mở phải được đóng trước hoặc trong phiên ATC, hay gọi là không nắm giữ vị thế qua đêm, để tránh rủi ro qua đêm hoặc chênh lệch giá. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của giao dịch thuật toán, một số nhà giao dịch đã bắt đầu áp dụng chiến lược nắm giữ vị thế qua đêm, một hình thức khác của giao dịch trong ngày. Mặc dù chiến lược này dẫn đến phí giao dịch cao hơn, nhưng nó cho phép các nhà giao dịch tận dụng chênh lệch giá có lợi khi thị trường mở cửa vào phiên kế tiếp.
Giao dịch trong ngày là một khái niệm tương đối mới trong lịch sử thị trường chứng khoán, nhưng đã có tác động đáng kể đến thị trường tài chính. Hệ thống băng giấy báo chứng khoán đầu tiên được phát minh vào năm 1867 bởi Edward Colahan, nhưng giao dịch trong ngày chưa thật sự phổ biến ở thị trường Mỹ cho đến khi có sự xuất hiện của truyền thông điện tử (như Instinet) vào năm 1969 và hệ thống báo giá tự động (như sàn NASDAQ) vào năm 1971. Việc bãi bỏ quy định về hoa hồng năm 1975 cho phép các nhà giao dịch thực hiện nhiều giao dịch hơn mà không phải chịu chi phí quá cao, thúc đẩy hoạt động giao dịch chủ động. Sự ra đời của các nền tảng giao dịch điện tử hỗ trợ bởi máy tính vào những năm 1990 đã mở ra một kỷ nguyên mới, cho phép thực hiện giao dịch nhanh hơn và tăng tính thanh khoản giao dịch đáng kể.
Tác động của thuật toán đến giao dịch trong ngày
Máy tính đã thay đổi hoàn toàn cách thức giao dịch thông qua việc cho phép thực hiện các chiến lược được lập trình trước bằng các chương trình máy tính và thuật toán. Những cỗ máy nhanh như chớp này giúp các nhà giao dịch thuật toán phản ứng nhanh nhạy với biến động của thị trường, tạo ra lợi thế cho các nhà giao dịch trong ngày, khi mà việc nắm bắt các cơ hội phát sinh và biến mất nhanh chóng trong ngày giao dịch theo cách thủ công gần như không thể.
Không giống như con người khi giao dịch, các chương trình máy tính vận hành trung lập, tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc đã được xác định trước và không đưa ra các quyết định nhất thời do cảm xúc sợ hãi hay tham lam. Giao dịch thuật toán quản lý hiệu quả khối lượng lớn các giao dịch cổ phiếu và hợp đồng tương lai, hỗ trợ nhà giao dịch xử lý một lượng lớn vị thế trên nhiều thị trường khác nhau.
Trong lĩnh vực tài chính định lượng, thuật toán đóng vai trò then chốt trong nhiều kỹ thuật giao dịch trong ngày khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ về các phương pháp thực tiễn.
Giao dịch tần suất cao (HFT). HFT là một hình thức giao dịch thuật toán được thiết kế để thực hiện một lượng lớn các giao dịch trong khoảng thời gian cực ngắn, thường chỉ đo bằng mili giây hoặc micro giây. Các nhà giao dịch trong ngày thường áp dụng chiến lược HFT để tận dụng những biến động giá xảy ra nhanh chóng. Các thuật toán HFT phân tích dữ liệu tick theo thời gian thực để xác định các tín hiệu giao dịch và thực hiện lệnh ở mức giá tối ưu. Trong thực tế, các thuật toán này có khả năng phản ứng nhanh với các sự kiện cụ thể như báo cáo thu nhập, dữ liệu kinh tế hoặc tin tức được công bố, cho phép các nhà giao dịch thu lợi từ biến động giá ngắn hạn. Tốc độ và độ chính xác của HFT đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được thành công trong giao dịch trong ngày.
Lướt sóng siêu ngắn. Đây là một chiến lược phổ biến được thiết kế để các nhà giao dịch tìm kiếm lợi nhuận từ những biến động giá nhỏ thông qua nhiều giao dịch được thực hiện. Khác với những chiến lược dài hạn, lướt sóng siêu ngắn bao gồm các giao dịch mua và bán trong thời gian rất ngắn, thường là vài giây hoặc vài phút. Chiến lược này phù hợp với các hợp đồng tương lai hoặc cổ phiếu có tính thanh khoản cao với chênh lệch giá chào mua và giá chào bán rất nhỏ. Tuy nhiên, cần tránh các tài sản kém thanh khoản vì điều này có thể dẫn đến trượt giá và chậm trễ trong việc thực hiện lệnh. Trong thực tiễn, lướt sóng siêu ngắn thường hiệu quả trong thị trường mang xu hướng lên hoặc xuống rõ rệt.
Chênh lệch giá thống kê. Chiến lược này tận dụng sự chênh lệch giá bằng cách đồng thời mua và bán cùng một loại tài sản hoặc các loại tài sản tương tự nhau. Mục tiêu của chiến lược là khai thác sự thiếu hiệu quả trong việc định giá các tài sản có liên quan. Chênh lệch giá thống kê có nhiều hình thức, bao gồm giao dịch theo cặp, một phương thức của trung lập thị trường, và chênh lệch rủi ro. Các nhà giao dịch trong ngày sử dụng chiến lược này để kiếm lợi nhuận từ các chênh lệch giá trong ngắn hạn. Ví dụ, đối với một cặp cổ phiếu tương quan, một thuật toán có thể đồng thời mua một cổ phiếu được định giá thấp trong khi bán một cổ phiếu được định giá cao, với kỳ vọng giá của chúng sẽ trở lại giá trị thực. Nhìn chung, chiến lược này có thể là một chiến lược không nắm giữ vị thế qua đêm, hoặc nắm giữ tài sản trong một khoảng thời gian dài hơn, có thể là nhiều ngày hoặc nhiều tuần trước khi bán chúng ở mức giá thuận lợi.
Thách thức của giao dịch trong ngày
Hầu hết các chiến lược giao dịch trong ngày đòi hỏi sự tinh chỉnh cẩn thận các tham số và trải qua nhiều giai đoạn kiểm thử. Tuy nhiên, chúng phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm thiên kiến tối ưu và hiện tượng quá khớp. Mặc dù kiểm thử cung cấp nhiều thông tin, nhưng hiệu suất thực tế có thể khác biệt đáng kể. Các chiến lược tần suất cao đòi hỏi sự cân nhắc cẩn thận giữa độ phức tạp và hiệu suất của thuật toán, đặc biệt là khi xem xét đến lợi nhuận, các loại thuế và phí giao dịch.
Các thuật toán tần suất cao, dù mạnh mẽ, có thể làm tăng thêm sự biến động và ảnh hưởng đến động lực thị trường. Kiểm thử thường không thể nắm bắt được những tác động này cũng như khả năng trượt giá, khi giá thực hiện không khớp với giá dự kiến. Sự gia tăng của biến động và tốc độ biến động giá có thể là con dao hai lưỡi, vừa tạo ra cơ hội, nhưng cũng đồng thời làm tăng rủi ro. Biến động mạnh về giá có thể xảy ra chỉ trong vài giây. Nếu không có kỷ luật, các nhà giao dịch có thể trở nên thiếu cảnh giác.
Trong giao dịch, hiện tượng “whipsaw" thường xảy ra, đó là khi giá đột ngột thay đổi hướng sau những biến động ngắn theo hướng dự kiến. Những tín hiệu sai lệch này có thể dẫn đến thua lỗ cho các nhà giao dịch nếu không có phân tích và quản lý rủi ro chặt chẽ. Với tốc độ nhanh chóng của giao dịch trong ngày, những cảm xúc như tham lam và nỗi sợ mất mát thường trỗi dậy, có thể làm mờ đi sự phán đoán của nhà giao dịch. Để thành công, nhà giao dịch cần phải kiểm soát cảm xúc và tuân thủ chiến lược, đặc biệt là trong những tình huống căng thẳng.
Trong giao dịch tần suất cao, quản lý số lượng vị thế và rủi ro cần được ưu tiên hàng đầu. Các nhà giao dịch trong ngày cần xác định mức chịu rủi ro và đặt các lệnh cắt lỗ. Quy mô vị thế đảm bảo rằng mỗi giao dịch đều được kiểm soát để không gây tổn thất lớn cho vốn. Việc bỏ qua quản lý rủi ro có thể dẫn đến tổn thất nghiêm trọng. Do đó, các nhà giao dịch cần bảo vệ vốn của mình bằng cách thiết lập mục tiêu lợi nhuận thực tế và tuân thủ các giới hạn về rủi ro. Việc bảo toàn vốn là chìa khoá để đạt được thành công bền vững trên thị trường.
Cuối cùng, việc đảm bảo tính tin cậy của công nghệ là cực kỳ quan trọng. Một sự cố hoặc thời gian ngừng hoạt động có thể dẫn đến việc bỏ lỡ các cơ hội hoặc gây tổn thất về tài chính. Bên cạnh đó, dữ liệu đầu vào chính xác và kịp thời đóng vai trò quan trọng đối với các chiến lược giao dịch, đặc biệt là đối với các chiến lược lướt sóng siêu ngắn theo từng micro giây. Dữ liệu không chính xác thường dẫn đến những quyết định giao dịch không hiệu quả. Để thuật toán đạt được hiệu suất đáng tin cậy, việc đảm bảo tính toàn vẹn và chất lượng dữ liệu là điều cần thiết.