Trung bình động là gì?
Trung bình động (Moving Average – MA) là trung bình giá của một chứng khoán trong một số kỳ nhất định. Trung bình động làm mịn các biến động giá ngắn hạn, giúp nhà phân tích kỹ thuật có cái nhìn rõ ràng hơn về xu hướng thị trường (Hình 1).
Các nhà phân tích kỹ thuật thường sử dụng trung bình động đơn giản (Simple Moving Average – SMA), trong đó trọng số của mỗi mức giá là như nhau trong việc tính toán giá trung bình. Một số nhà phân tích kỹ thuật thích sử dụng trung bình động hàm mũ (Exponentially Smoothed Moving Average – EMA), còn được gọi là đường trung bình động làm mịn theo hàm mũ, trong đó trọng số lớn nhất được dành cho các mức giá gần đây nhất và trọng số giảm dần theo cấp số nhân đối với các mức giá cũ hơn.
Trung bình động có trọng số tuyến tính (Linearly Weighted Moving Average – LWMA) cũng là một loại trung bình động tương tự EMA, tuy nhiên thay vì làm mịn theo hàm mũ, LWMA gán trọng số giảm dần tuyến tính cho các mức giá cũ hơn.
Công thức
Dưới đây công thức tính của 03 loại trung bình động nêu trên.
Trung bình động đơn giản (SMA)
Trong đó:
-
N: Số kỳ được sử dụng để tính trung bình (độ dài kỳ có thể là 1 phút, 5 phút, 1 giờ, 1 ngày, v.v.).
-
SMAt(N): Trung bình động đơn giản tại kỳ t, tính theo giá chứng khoán của N kỳ gần nhất;
-
Pt: Giá của chứng khoán tại kỳ t (có thể là giá đóng cửa, giá mở cửa, giá cao nhất, giá thấp nhất hoặc giá trung bình của kỳ).
Trung bình động hàm mũ (EMA)
Trong đó: EMAt(N) là trung bình động hàm mũ tại kỳ t.
Trung bình động có trọng số tuyến tính (LWMA)
Công thức tính:
Trong đó: LWMAt(N) là trung bình động có trọng số tuyến tính tại kỳ t, tính theo giá chứng khoán của N kỳ gần nhất.
Ví dụ tính trung bình động
Dưới đây là bảng kết quả tính SMA, EMA và LWMA trên dữ liệu giá hàng ngày của cổ phiếu FPT từ 2/1/2024 đến 15/1/2024, với hệ số N = 5 ngày. Giá được sử dụng trong tính toán là giá đóng cửa mỗi ngày (đơn vị 1.000 VNĐ).
Tính SMA tại ngày 8/1/2024 và 9/1/2024:
Tính LWMA tại ngày 8/1/2024 và 9/1/2024:
Để tính EMA, cần xác định giá trị EMA khởi đầu. Thông thường, giá trị này được xác định bằng cách dùng công thức SMA:
Sau khi có EMA khởi đầu, EMA tại ngày 9/1/2024 và 10/1/2024 được tính như sau:
Cách sử dụng
Đường trung bình động có thể được sử dụng theo nhiều cách. Thứ nhất, việc giá nằm trên hay dưới đường trung bình động là dấu hiệu để xác định xu hướng. Nhìn chung, khi giá nằm trên đường trung bình động, chứng khoán đang trong xu hướng tăng. Ngược lại, khi giá nằm dưới đường trung bình động, chứng khoán đang trong xu hướng giảm.
Thứ hai, khoảng cách giữa đường trung bình động và giá cũng là thông tin quan trọng. Khi giá quay trở lại đường trung bình động sau một xu hướng giảm, đường này có thể đóng vai trò là ngưỡng kháng cự. Tương tự, khi giá bắt đầu giảm xuống sau một xu hướng tăng, đường trung bình động có thể đóng vai trò là ngưỡng hỗ trợ.
Ngoài ra, hai hoặc nhiều đường trung bình động có thể được sử dụng kết hợp. Đường trung bình động 5 ngày thường được sử dụng như một chỉ báo động lượng ngắn hạn, trong khi đường trung bình động 20 ngày hoặc 60 ngày có thể xem là chỉ báo của xu hướng dài hạn. Việc đường trung bình động 5 ngày cắt lên trên đường trung bình động dài hạn có thể được sử dụng như một tín hiệu mua và ngược lại, đường 5 ngày cắt xuống dưới đường trung bình động dài hạn có thể được sử dụng như một tín hiệu bán.
Trong giao dịch thuật toán tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới, đường trung bình động là chỉ báo kỹ thuật được sử dụng phổ biến nhất. Tất cả các phần mềm bên thứ ba như AmiBroker, TradingView hay MetaTrader đều có tích hợp chỉ báo trung bình động vì sự đơn giản trong tính toán cũng như khả năng ứng dụng trên tất cả thị trường tài chính vì đặc tính chỉ cần giá và khối lượng để tính toán. Hiện nay, đường trung bình động thường được coi là kiến thức nhập môn của phân tích kỹ thuật mặc dù hiệu suất sinh lời của chỉ báo này gần như không còn tồn tại.