Chiến lược Beta vượt trội kết hợp giữa đầu tư thụ động và chủ động, nhằm mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro thông qua việc tái cơ cấu danh mục dựa trên các yếu tố định lượng. Dưới đây là ví dụ minh họa về cách thức hoạt động của chiến lược Beta vượt trội.

Nhà đầu tư chọn ngày giao dịch đầu tiên của mỗi quý để thực hiện các giao dịch. Danh mục đầu tư được sàng lọc từ 30 cổ phiếu thuộc rổ chỉ số VN30, dựa trên bộ tiêu chí sàng lọc riêng của nhà đầu tư. Kết quả sàng lọc được thể hiện qua sự thay đổi trong danh mục giữa các quý: trong quý đầu tiên, danh mục gồm các cổ phiếu FPT, HPG, TCB, và VNM. Đến quý thứ hai, VNM bị loại khỏi danh mục. Vào quý thứ ba, HPG cũng bị loại, và đồng thời các cổ phiếu SSI, VIC, và ACB được thêm vào danh mục.

Sau khi sàng lọc, nhà đầu tư sử dụng 100% vốn để mở vị thế mua đối với các cổ phiếu được chọn. Phương pháp trọng số đều được áp dụng, với vốn được phân bổ đồng đều cho tất cả các cổ phiếu trong danh mục.

Vào mỗi đầu quý, nhà đầu tư lặp lại quy trình sàng lọc cổ phiếu, phân bổ lại tỷ trọng vốn, và thực hiện tái cơ cấu danh mục nếu có sự thay đổi, tức là cổ phiếu nào được thêm vào khi đáp ứng tiêu chí sàng lọc hoặc bị loại ra khi không còn đạt tiêu chí.

Ví dụ trên đã minh họa một cách trực quan về cách thức hoạt động của một chiến lược Beta vượt trội. Từ đó, chúng ta có thể rút ra các yếu tố cấu thành quan trọng cần được xem xét và tối ưu hóa để xây dựng một thuật toán Beta vượt trội trong giao dịch thuật toán. Các yếu tố này bao gồm: thị trường mục tiêu, thời điểm và tần suất tái cơ cấu định kỳ, tiêu chí sàng lọc cổ phiếu, phương pháp trọng số và chiến lược thực thi tái cơ cấu danh mục.

Thị trường mục tiêu

Nhà giao dịch cần xác định rõ phạm vi hoạt động của thuật toán Beta vượt trội. Phạm vi hoạt động của thuật toán có thể trải rộng trên toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam hoặc tập trung vào một nhóm cổ phiếu cụ thể như các cổ phiếu thuộc rổ chỉ số VN30 hoặc một ngành cụ thể. Sự lựa chọn này phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư và khả năng phân tích, cũng như nguồn lực của nhà giao dịch. Một phạm vi hẹp hơn cho phép thuật toán tập trung và có thể đạt hiệu suất tốt hơn, nhưng đồng thời cũng giới hạn cơ hội đầu tư vào các nhóm cổ phiếu khác. Ngược lại, phạm vi rộng hơn mở ra nhiều cơ hội hơn nhưng đòi hỏi khả năng phân tích và xử lý dữ liệu lớn hơn.

Trong ví dụ trên, thị trường mục tiêu được xác định là 30 cổ phiếu thuộc rổ chỉ số VN30. Điều này có nghĩa là thuật toán sẽ chỉ xem xét và lựa chọn các cổ phiếu để đầu tư từ danh sách 30 cổ phiếu này, không mở rộng ra ngoài rổ VN30.

Thị trường mục tiêu cũng đóng vai trò then chốt trong việc xác định đối chuẩn để so sánh hiệu suất của thuật toán giao dịch. Đối chuẩn của thuật toán Beta vượt trội thường là một chỉ số hoặc danh mục đại diện cho thị trường mà thuật toán đang hoạt động. Ví dụ, nếu thuật toán giao dịch tập trung vào thị trường chứng khoán Việt Nam, đối chuẩn phù hợp có thể là chỉ số VN-Index hoặc VN30. Nếu thuật toán chỉ tập trung vào một nhóm ngành cụ thể, đối chuẩn có thể là chỉ số ngành hoặc danh mục cổ phiếu trong ngành đó.

Cuối cùng, sự sẵn có của dữ liệu lịch sử đầy đủ và đáng tin cậy về thị trường mục tiêu là rất quan trọng. Dữ liệu này là nền tảng để xây dựng, kiểm thử và tối ưu hóa thuật toán. Thông qua phân tích dữ liệu lịch sử, nhà đầu tư có thể hiểu rõ hơn về hành vi của thị trường, từ đó điều chỉnh và cải thiện chiến lược giao dịch của thuật toán để đạt hiệu quả tốt hơn trong các điều kiện thị trường khác nhau.

Thời điểm và tần suất tái cơ cấu định kỳ

Trong giao dịch thuật toán theo chiến lược Beta vượt trội, việc tái cơ cấu danh mục định kỳ là một khâu không thể thiếu để thuật toán luôn thích nghi với những thay đổi của thị trường và các yếu tố cơ bản của cổ phiếu. Thời điểm tái cơ cấu, thường là một ngày cụ thể trong chu kỳ, là lúc thuật toán sẽ quét lại thị trường mục tiêu, đánh giá các cổ phiếu trong danh mục và so sánh với các ứng viên tiềm năng khác. Nếu có sự thay đổi về thành phần cổ phiếu đáp ứng tiêu chí, thuật toán sẽ tự động thực hiện các giao dịch mua bán để tái cơ cấu danh mục.

Tần suất tái cơ cấu, hay khoảng thời gian giữa các lần quét thị trường và đánh giá danh mục, có thể linh hoạt từ hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng đến hàng quý hoặc hàng năm, tùy thuộc vào chiến lược đầu tư và mức độ biến động của thị trường. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thời điểm tái cơ cấu không đồng nghĩa với việc sẽ thực hiện giao dịch, mà chỉ khi có sự thay đổi trong danh mục cổ phiếu thì giao dịch mới diễn ra.

Việc xác định tần suất tái cơ cấu tối ưu là rất quan trọng. Tái cơ cấu quá thường xuyên có thể dẫn đến chi phí giao dịch cao, làm giảm hiệu suất của danh mục. Ngược lại, tái cơ cấu quá ít có thể khiến danh mục không bắt kịp được những thay đổi của thị trường, dẫn đến gia tăng rủi ro không cần thiết. Thông thường, các thuật toán giao dịch theo chiến lược Beta vượt trội sẽ được thiết lập để tái cơ cấu danh mục đầu tư định kỳ hàng quý hoặc hàng năm, tùy thuộc vào mức độ biến động của thị trường và yêu cầu của chiến lược.

Tóm lại, việc thiết lập thời điểm và tần suất tái cơ cấu định kỳ hợp lý là một yếu tố quan trọng để xây dựng một thuật toán Beta vượt trội hiệu quả, giúp cân bằng giữa việc cập nhật danh mục để tận dụng các cơ hội mới và giảm thiểu chi phí giao dịch.

Tiêu chí sàng lọc cổ phiếu

Tiêu chí sàng lọc cổ phiếu là tập hợp các quy tắc và điều kiện được sử dụng để lựa chọn các cổ phiếu tiềm năng từ một thị trường rộng lớn hơn. Việc áp dụng tiêu chí sàng lọc giúp nhà đầu tư thu hẹp danh sách cổ phiếu và tập trung vào những mã có khả năng sinh lời cao nhất, đồng thời phù hợp với khẩu vị rủi ro và mục tiêu đầu tư. Các tiêu chí sàng lọc thường dựa trên nhiều yếu tố khác nhau.

Trước hết, các yếu tố cơ bản của công ty là nền tảng quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp. Các chỉ số phổ biến bao gồm tỷ lệ P/E, giúp đánh giá mức định giá của cổ phiếu so với lợi nhuận của công ty, và khả năng tăng trưởng lợi nhuận, để đo lường tiềm năng sinh lời trong tương lai. Giá trị vốn hóa thị trường xác định quy mô của công ty và thường được ưu tiên khi cần đảm bảo tính thanh khoản. Ngoài ra, các chỉ số như tỷ lệ P/B, tỷ suất cổ tức, dòng tiền tự do, và mức nợ cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về tình trạng tài chính của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các chỉ số liên quan đến cổ phiếu, chẳng hạn như biến động giá và khối lượng giao dịch, giúp nhà đầu tư nắm bắt xu hướng thị trường và động lực của cổ phiếu. Sự biến động giá thể hiện mức độ thay đổi của cổ phiếu, trong khi khối lượng giao dịch đánh giá tính thanh khoản và mức độ quan tâm của nhà đầu tư đối với cổ phiếu đó. Xu hướng giá cũng là một chỉ báo quan trọng trong việc quyết định thời điểm mua hoặc bán cổ phiếu, cùng với các công cụ kỹ thuật như đường trung bình động (MA), chỉ số sức mạnh tương đối (RSI), và MACD để dự đoán các biến động ngắn hạn.

Ngoài các yếu tố tài chính, các yếu tố khác như chất lượng quản trị công ty, cam kết phát triển bền vững, tin tức và tâm lý thị trường cũng có vai trò quan trọng. Một quản trị tốt và chiến lược phát triển bền vững thường thu hút nhà đầu tư dài hạn. Trong khi đó, tin tức và tâm lý thị trường có thể tạo ra những biến động ngắn hạn đối với giá cổ phiếu.

Mục đích của tiêu chí sàng lọc cổ phiếu là thu hẹp phạm vi các cổ phiếu tiềm năng và tập trung vào những cổ phiếu có khả năng sinh lời cao, đồng thời phù hợp với khẩu vị rủi ro và mục tiêu đầu tư. Đặc biệt, trong chiến lược Beta vượt trội, việc áp dụng tiêu chí sàng lọc là rất quan trọng, giúp nhà đầu tư xác định các cổ phiếu có khả năng vượt trội so với thị trường chung, từ đó xây dựng danh mục đầu tư có tiềm năng sinh lời cao hơn.

Phương pháp trọng số

Phương pháp trọng số xác định cách phân bổ vốn cho các cổ phiếu đã chọn. Có nhiều phương pháp trọng số khác nhau, và việc lựa chọn phương pháp phù hợp phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư và khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư.

Trong ví dụ trên, nhà đầu tư sử dụng phương pháp trọng số đều, tức là phân bổ vốn đều cho tất cả các cổ phiếu trong danh mục. Trong quý đầu tiên, có 4 cổ phiếu, mỗi cổ phiếu được phân bổ 25% vốn. Trong quý thứ hai, danh mục chỉ có 3 cổ phiếu, mỗi cổ phiếu được phân bổ 33,33% vốn.

Bạn đọc có thể xem nội dung chi tiết về các phương pháp trọng số thường được ALGOTRADE sử dụng trong chiến lược Beta vượt trội tại bài viết sau: link. 

Chiến lược thực thi tái cơ cấu danh mục

Trong thuật toán Beta vượt trội, việc thực hiện giao dịch tái cơ cấu xảy ra khi có cổ phiếu bị loại khỏi danh mục hoặc khi có cổ phiếu mới được thêm vào, dựa trên kết quả sàng lọc mới nhất tại thời điểm tái cơ cấu định kỳ. Khi một cổ phiếu không còn đáp ứng các tiêu chí sàng lọc, thuật toán sẽ bán toàn bộ số lượng cổ phiếu đó trong danh mục. Để duy trì tỷ trọng vốn mong muốn, thuật toán sẽ phân bổ lại vốn bằng cách mua thêm các cổ phiếu còn lại trong danh mục và đồng thời mua vào cổ phiếu mới nếu có.

Trong ví dụ trên, danh mục đầu tư trong quý đầu tiên bao gồm các cổ phiếu FPT, HPG, TCB, và VNM. Đến quý thứ hai, VNM không còn đáp ứng tiêu chí sàng lọc và bị loại khỏi danh mục. Khi đó, thuật toán sẽ bán toàn bộ số cổ phiếu VNM đang nắm giữ, đồng thời mua thêm cổ phiếu của FPT, HPG, và TCB để tăng tỷ trọng từ 25% lên 33,33% cho mỗi cổ phiếu, đảm bảo cân bằng danh mục theo trọng số mới.

Các chiến lược thực thi tối ưu hóa chi phí giao dịch là một thành phần quan trọng trong thuật toán beta vượt trội, đặc biệt khi giao dịch với số vốn đầu tư lớn. Việc tích hợp những chiến lược này giúp giảm thiểu các chi phí như phí giao dịch, thuế và trượt giá, từ đó nâng cao hiệu quả tổng thể của thuật toán. Bạn đọc có thể xem thêm về các thuật toán thực thi tối ưu hoá chi phí giao dịch tại bài viết sau: link.

Kết luận

Việc xây dựng một thuật toán Beta vượt trội hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa các yếu tố cấu thành. Việc xác định rõ thị trường mục tiêu, thiết lập tần suất tái cơ cấu phù hợp, xây dựng bộ tiêu chí sàng lọc hiệu quả, lựa chọn phương pháp trọng số tối ưu và thực hiện chiến lược thực thi tái cơ cấu danh mục một cách kỷ luật là những yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu vượt trội so với thị trường chung.